بسمه تعالی
(آلرژی)آلرژی به معنای افزایش پاسخ سیستم ایمنی نسبت به مواد محرک که اکثراً غیر مضر در نزد افراد عادی است، می‌باشد اصولاً سیستم ایمنی ودفاعی بدن به گونه ای آفریده شده که برای دفاع از سلامتی‌ها ونسبت به مواد محرک مضر فعال شده وبه گونه های مختلف از خود عکس العمل نشان می‌دهد.
در بیماران مبتلا به الرژی یا حساسیت در اصطلاح عام، سیستم دفاعی بدن در اکثر موارد یک یا چند ماده متحرک را که مضر هم نیست، به اشتباه مضر شناسایی کرده و درصدد فعالیت علیه آن بر می‌اید.
این بیماری در اکثر موارد زمینه ارثی دارد. بنابراین هر فرد در زمینه خویشاوندان مادری و پدری خود مشابه را می‌تواند جستجو کند.
البته باید در نظر داشت که گرچه آلرژی تنفسی شایع‌ترین فرمش می‌باشد ولی ممکن است در زمینه فامیلی بیمار، الرژی پوستی یا گوارشی دیده شود و عینا الرژی تنفسی مشاب خود بیمار در فامیل او دیده نشود.
لذا درمان قطعی با توجه به موروثی بودن این بیماری و دلایل دیگر امکان پذیر نمی‌باشد و این دسته بیماران ناگزیرند هر چند وقت یک بار زیر نظر پزشک به رفع و کنترل علائم آزار دهنده بیماری بپردازند.
نقش پزشک در کنترل علائم بیماری است و نباید توقع داشته باشیم که با یک نسخه بیماری ریشه کن شود. بیشترین گیرنده های عوامل محرک سیستم تنفسی، در فرمش درون بینی می‌باشد. بنابراین پیشگیری از ورود مواد محرک به درون بینی به معنای جلوگیری از بروز غلائم حساسیت تنفسی در اکثر موارد است. البته این گیرنده‌ها در سرتاسر راههای هوایی تنفسی اعم از بینی و سینوس‌های اطراف بینی، دهان حلق حنجره و راههای هوایی پایین‌تر و درون ریه نیز وجود دارند.
بنابراین در مرحله بعد باید مانع از ورود مواد محرک به این قسمت‌ها و در نهایت پیشگیری و کنترل حساسیت شویم بروز و شدت علائم حساسیت‌های تنفسی در طول سالهای مختلف و فصل‌های مختلف سال می تون باشد. گاهی محدود به یک یا دو فصل و گاهی علائم در طول سال وجود دارد.
گاهی برای چند سال بیمار مشکل ندارد و بعد از چند یا چندین سال به طور ناگهانی علائم بیماری برای اولین بار شروع می‌شود. در مواردی بیمار پس از طی یک دوره بروز علائم چند سالی مشکل ندارد و مجددا بیماری شروع می‌شود.
علائم به صورت بروز یک یا ترکیبی از چند علامت ذیل است:عطسه های پشت سر هم و مکرر
خارش چشم‌ها، بینی، گلو، قرمزی قسمت سفیدی چشم و پره های بینی، کبودی و تورم دور چشم و پلک، گرفتگی صدا مشابه بیماران سرماخورده . باید بدانیم که سرماخوردگی ویروسی که خود به خود هم خوب می‌شود ممکن است با علائم آلرژی اشتباه شود.
یکی از شکایت‌های بیمار در موقع مراجعه به پزشک این است که چند هفته یا چند ماه است که سرما خورده‌اند. در صورتی که باید بدانیم که سرماخوردگی 10- 7 روز خوب می‌شود؛ لذا طول مدت بیشتر تداوم مشکلات بیشتر به نفع وجود آلرژی است.
آب ریزش چشم و بینی نیز در اکثر بیماران به خصوص در مراحل اولیه شفاف و مانند آب است و ماهیت چرکی زرد، تیره و سبز رنگ که بوی تعفن ندارد.
بنابراین علائم آلرژی و سرماخوردگی تقریبا مشابه هستند ولی تفاوت آنها یکی ادر طول مدت بیماری است. (در آلرژی بیش از ده روز می‌ماند و زمینه بروز مشکل مشابه را در سالهای قبل به طور مکرر در اکثر موارد ذکر می‌کنند.)
و زمینه فامیلی (بیماری مشابه در خواهر، برادر، پدر، مادر و اقوام نزدیک بیمار) نکته مهم این است که در صورت بروز آلرژی بیمار به طور مستمر هر چند وقت یکبار مثلا به طور فصلی، تحت نظر پزشک باشد احتمال بروز عفونت چرکی بیشتر از یک فرد معمولی نیست و نیاز به مصرف آنتی بیوتیک نیست.
اغب آلرژی و علئم حساسیت باعث بروز مشکلات و علائم گرفتاری راههای تنفسی فوقانی شامل بینی، سینوس‌ها، دهان حلق، حنجره و راههای تنفس تحتانی شامل راههای بزرگ و متوسط و کوچک انتقال دهنده هوا به درون ریه (نای، نایژه و نایژکها) است لذا بیمار درجاتی از تنگی نفس و خس خس سینه و بازدم طولانی را دارد یعنی هنگام خارج کردن هوا از سینه احساس می‌کند چیزی مانع خروج هواست.
البته در اکثر موارد آلرژی تنفسی محدود به راههای هوایی فوقانی است و در موارد کمتری هم محدود به راههای هوایی تحتانی است که به این دسته اخیر اصطلاحا آسم ریوی می‌گویند چون بیماری آلرژی مشکلات حادی برای بیمار در مراحل اولیه ایجاد نمی‌کند در نتیجه در مراحل بعدی بیماری بروز آسم در آنها را شدت می‌دهد.
مواد محرک شایع عبارتند از:
سرخ کردنی‌ها، ادویه جات، سرکه، خربزه، طالبی، انگور، موز، توت فرنگی، کیوی، بادمجان، سیر، گوجه فرنگی، پیاز، مواد آرایشی و معطر، سیگار، قهوه، کاکائو، تماس با حیوانات خانگی، سگ، گربه، پرندگان، محرک‌های شغلی مثل دود و بخار ناشی از جوشکاری و کار با مواد شیمیایی بودار، تخمه، بادام، پسته، گردو، سس، کالباس، سوسیس، ترشی جات، آب سرد، بستنی، نوشابه، و نوشابه سرد، وایتکس، پیاز، سیر، حتی سبزیجات معطر مثل ترخون و مرزه.
پرهیز از تماس با مواد فوق در مرحله حاد بروز علائم آلرژی بسیار سودمند است. در مواردی که بیمار علائم مرحله حاد آلرژی را ندارد بیماران را به دو دسته تقسیم می‌کنند: در حدود نیمی از بیماران بروز حساسیت در تماس با مواد محرک شروع کننده علائم حساسیت است و حال آنکه درحدود نیمی دیگر بروز علائم حساسیت ربطی به تماس بامواد محرک ندارد و به دلایل دیگری علائم بروز می‌کند.
پرهیز از مواد محرک در طول مدتی که بیمار در فاز بهبودی به سر می‌برد به عنوان به عنوان پیشگیری فقط در بیماران دسته اول سودمند است.
واز آنجا که در خیلی از مواد پرهیز از تمام مواد بالا الزامی است و بیماران نسبت به برخی از مواد بالا حساسیت ندارند می‌توان موارد بالا را به صورت مجزا آزمایش نمود.
ابتدا به مدت دو هفته پرهیز عمومی از تمام مواد بالا و سپس استفاده هر کدام از مواد فوق به صورت مجزا (آزمون و خطا). استفاده از ماسک مناسب که بتواند از ذرات معلق در هوا را تا اندازه ای بگیرد بسیار مناسب خواهد بود.
در افرادی مه از وسیله نقلیه موتوری یا دوچرخه استفاده می‌کنند روزانه باید حتما از ماسک مناسب و با اطمینانی استفاده نمایند. در صورتیکه از مواد معطر نمی‌توانید اجتناب نمایید حتما از از ماسک استفاده نمایید. خارش بینی و سوزش دهان و حلق را می‌توان با شستشو با آب نمک و یا با یک قاشق غذاخوری شربت دیفن هیدرامین در کمی آب ولرم و غرغره کردن آن تسکین داد؛ و ا حساس گرفتگی بینی و ترشح پشت حلق و بینی را از طریق شستشوی داخل بینی با سرم فیزیولوژی کاهش داد.
نگاهی به علل، درمان و پیشگیری از آلرژی‌ها و تب یونجه:تب یونجه با نشانه‌هایی همچون آب ریزش بینی، خارش چشم و گلو، عطسه های غیر قابل کنترل و برخی مواقع خارش پوست توصیف می‌شود. نام صحیح این عارضه التهاب آلرژیک فصلی غشای مخاطی بینی است.
بسیاری از سرماخوردگی‌های فصلی در واقع التهاب آلرژیک بینی بوده و نیاز به درمان آنتی بیوتیکی نیست. التهاب آلرژیک فصلی غشای مخاطی بینی بر اثر تماس گرده گیاهان، ذرات پر حیوانات، هاگ‌ها و برخی مواد محرک با جدار بینی چشم یا گلو ایجاد می‌گردد.
دستگاه ایمنی بدن حضور این گونه مواد را تشخیص داده و در مقابل آنها از خود واکنش می‌دهد. در اغلب افراد این واکنش مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. ولی دستگاه ایمنی بعضی افراد به خاطر فعالیت بیش از حد و این ذرات را مواد خطرزا تلقی کرده و نسبت به آنها واکنش بیش از حد و باعث التهاب می‌گردد. چنین حالتی را آلرژی و عامل پدیدآورنده آن را آلرژن می‌گویند.
افراد تنها در برابر برخی مواد به خصوص دچار آلرژی می‌شوند. واکنش آلرژیک پس از چندین بار قرار گرفتن در معرض ماده آلرژن آغاز می‌گردد.
علل تب یونجه: در اثر گرده گیاهان بوجود می‌آید که بیشتر در فصل بهار شایع می‌باشد و فرد را دچار آلرژی می‌کند
گرده های آلرژن: گرده های موجود در اواخر فصل بهار از باغات گل و میوه سبب بیماری می‌شوند. تب یونجه در اوایل بهار اغلب بر اثر گرده درختانی همچون نارون، افرا، توس، سپیدار، راش، زبان گنجشک، بلوط، گردو، افرای چناری و سرو بوجود می‌آید. گیاهان رنگین یا دارای گلهای معطر به ندرت باعث آلرژی می‌شوند زیرا گرده آنها به علت سنگینی قادر به حرکت در هوا نیست.
برخی از مواد آلرژن به طور دائم در پیرامون ما حضور دارند که عبارتند از: گرد و غبار منزل، ذرات مو و پر حیوانات خانگی، غذاها، پشم و مواد شیمیایی مورد استفاده در منازل. هاگهای قارچ‌ها نیز به اندذازه گرده گیاهان سبب بروز آلرژی می‌شوند. هاگ‌ها در تمام فصول در داخل و خارج منزل مطرح می‌باشد. گیاهان خانگی، کتابهای قدیمی و حمام محل رشد قارچ‌ها می‌باشند.
بیماران دچار آلرژی از مقاومت کمتری در برابر عفونتهای دستگاه تنفسی برخوردار و به هنگام ابتلا به عفونت یا نشانه های شدیدتری مواجه می‌گردد. آلرژی سبب هدر رفتن روزهای کاری، کاهش کارایی و عملکرد ضعیف در مدرسه می‌شود. شایان ذکر است که بیماری آلرژی را که باعث هدر رفتن وقت و زمان طولانی برای برنامه های درمانی آن با احتساب هزینه و هزینه ساعات کاری می‌گردد نمی‌توان مشکل اندکی قلمداد نمود.
درمان:برخی از داروها نظیر آنتی هیستامین و داروهای ضد احتقان و داروهای کورتون در درمان آلرژی سودمند می‌باشد. همچنین کنترل مناسب محیط زندگی در درمان موثر است. پزشک گوش و حلق و بینی با به کارگیری شیوه های خاص، نوع مواد آلرژی و میزان حساسیت شما در برابر آنها را مشخص می‌کند.
در حال حاضر تنها راه علاج آلرژی‌های تنفسی تزریق آمپول‌های مولد پادتن‌های حفاظتی در برابر برخی مواد آلرژن می‌باشد. این درمان علاج قطعی و موثر در همه موارد محسوب نمی‌شود.
توصیه به منظور پیشگیری:هنگام کار در باغچه یا نظافت منزل حتما باید از ماسک‌های دهانی استفاده می‌شود.
دستگاه بخور سرد استفاده شود. (این دستگاه آب را با امواج صوتی تبخیر می‌کند نه با حرارت)
در طول فصول گرده افشانی، درب و پنجره را ببندید.
گیاهان خانگی و سایر منابع رشد قارچ‌ها را از منزل و محل کار خارج نمایید.
از ورود پرندگان کوچک، سگ و گربه به منزل خود جلوگیری کنید.
از لباس نخی یا مصنوعی بجای لباس پشمی و بالش پر استفاده نمایید.
از داروهای ضد احتقان و آنتی هیستامین استفاده نمایید.
سر تخت را بالا بیاورید. به اندازه یک یا دو آجر بلند تر قرار گرفتن پایه تخت در ناحیه سر از احتقان بینی جلوگیری می‌کند.
ورزش کنید، سیگار نکشید، در معرض آلاینده‌ها قرار نگیرید، از رژیم غذایی متعادل تبعیت کنید.
در فصل زمستان از بخور استفاده نمایید و مراقب رشد احتمالی قارچ در بخور خود باشید.
همیشه سعی کنید با پزشک خود در مواقع بروز آلرژی مشورت کنید.
اضافه کردن یک قاشق چای خوری نمک به صورت سرخالی به یک لیوان آب جوشیده و سرد شده برای غرغره و شستشوی بینی بسیار مناسب است و اگر مقدار زیادتری نمک به آب اضافه شود باعث خشکی مخاط بینی می‌گدد.
اضافه نمودن یک یا دو امپول بتامتازون ساده و یا یک آمپول دگزامتازون به سرم فیزیولوژیک جهت شستشو بسیار مناسب و قابل قبول‌تر از آول‌های گران قیمت است.
نکته بعدی که بسیار حائز اهمیت است استفاده از داروهای خوراکی مثل آنتی هیستامین‌ها، دیفن هیدرامین، کلر فنیل آمین، آنتی هیستامین دکونژستان، لوراتادین، زادتین، کتوتیفن، پرومتازین، هیدروکسی زین بیشتر از 3-2 هفته بدون نظر پزشک مصلحت نیست؛ زیرا باعث خشکی مخاط و بینی و خونریزی از بینی خواهد گردید. در صورت بروز خشکی بینی استفاده از پماد چشمی A برای مرطوب نگاه داشتن بینی بسیار مناسب می‌باشد.
نویسنده: حسن شکری کمساری