آشنایی با بیماری ابولا (Ebola)

بیماری ابولا اولین بار در سال ۱۹۷۶ در یکی از استان های سودان و نیز منطقه ای در نزدیکی زئیر جایی که هم اکنون جمهوری دمکراتیک کونگو واقع شده است پیدا شد. طی سالهای بعد، این ویروس به دیگر کشورهای آفریقایی هم گسترش یافته و هرچند سال یکبار تعدادی کشته و قربانی برجا می‏گذارد. البته فقط آفریقا درگیر نشده و بیماری پای خود را از آفریقا نیز بیرون گذاشته است.

 ویروس ابولا گاه به گاه به طور مرگباری در میان انسانها و میمون‏ها در آفریقا شایع میشود. این ویروس با ایجاد تب شدید و خونریزی بیمار را از پا درمی آورد و خیلی سریع گسترش می‏یابد. پژوهشگران بر این باورند که ویروس ابولا از طریق حیوانات به انسان سرایت می‏کند و معمولا در بدن جانوری زندگی می‏کند که در قاره آفریقا سکونت دارد. اکثر افرادی که ابتلای آنان به بیماری ابولا تاکنون تأیید شده اهل کشورهای آفریقایی بوده اند.

تب خونریزی دهنده ابولا معمولا به صورت شیوع ناگهانی بروز میکند و شیوع آن هم از یک بیمارستان یا درمانگاه آغاز می‏شود.

به دلیل خاصیت سرایت بالای این بیماری پرسنل بهداشتی ناگزیر از رعایت شدید و دقیق اصول بهداشتی برای پیگیری از انتشاربیماری و ابتلای خود هستند.آنها برای پوشش کامل بدن از لباس، دستکش و پوتینهایی استفاده می‏کنند که پس از استفاده باید نابود شود.

پزشکان ، پرستاران و بهیارانی که مشغول درمان مبتلایان ابولا بودند هم بکرات درحین انجام وظیفه خود به این بیماری دچار شدند، که علت آن عدم رعایت مسائل بهداشتی و مراقبتی لازم و عدم آگاهی از نحوه انتقال در سالهای اول شناسایی این بیماری بود. به هر حال ، این ویروس به هر شکلی که به بدن وارد شود، بعد از ۲ تا ۲۱ روز علایم آن ظاهر می شود.

 خطر کشندگی ویروس ابولا که تاکنون درمانی برای آن پیدا نشده، بین ۵۰ تا ۹۰درصد است.طی چند سالی که از هجوم بیماری ابولا می‏گذرد، کارهای زیادی برای

تشخیص اپیدمیولوژی و نحوه سرایت ابولا صورت گرفته است  ولی هنوز راه و نحوه دقیق سرایت آن مشخص نشده و تنها می‏توان گفت که احتمالا ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن و همچنین ترشحاتی همچون خلط افراد آلوده به این ویروس به افراد سالم منتقل می شود؛ مثلا میزان بیماری در مرده شورهای قبرستان ها که تماس مستقیم با بدن قربانیان ابولا داشتند، بسیار بالا بوده.

  علایم این بیماری در همه بیماران یکسان نیست. پژوهشگران هنوز نمی‏دانند چرا تعدادی از افراد پس از ابتلا به این بیماری بهبود می‏یابند و برخی دیگر کشته میشوند. به هر حال می‏توان گفت پاسخ ایمنی بیمارانی که در اثر ویروس ابولا کشته میشوند، چندان قوی نیست.در چند روز اولی که انسان به ویروس آلوده میشود، تب بالا، سردرد، درد عضلات، دل درد، اسهال و خستگی بروز می‏کند.

بعضی از بیماران در این مرحله دچار گلودرد، سکسکه، قرمزی و خارش چشم، بثورات پوستی، اسهال خونی و استفراغ خونی می‏شوند. با گذشت یک هفته از آلودگی، درد قفسه سینه، شوک و مرگ اتفاق می‏افتد. بعضی از بیماران در این مرحله کور شده و خونریزی می‏کنند.

تشخیص زودرس تب خونریزی دهنده ابولا دشوار است چرا که علایم اولیه آن مثل خارش و قرمزی چشم و بثورات پوستی، در بیماریهای دیگری که شایعتر هستند نیز دیده میشود. اما اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود، باید فورا از بیمار آزمایش خون به عمل آورد. اگر بیمار اسهال خونی نیز داشته باشد، مدفوع او هم مورد آزمایش قرار میگیرد. برعکس سالهای نخست، تشخیص بیماری آسان‏تر شده است.

تست‏های تشخیص اختصاصی به صورت تشخیص آنتی ژن‏ها و یا ژنهای ویروسی در خون یا دیگر مایعات بدن در دسترس هستند.

اخیرا کشت سلولی این ویروس نیز مقدور شده و حتی می توان آنتی بادی های تشکیل شده علیه این ویروس را در بدن بیماران تعیین کرد.

به هر حال ، اگر چه روشهایی که گفته شد تشخیص بیماری را تسهیل کرده اند، اما خطر انتقال بیماری به پرسنل آزمایشگاه بسیار بالاست و در خین انجام چنین آزمایش هایی باید بشدت مراقب بود.

 در موارد وخیم ، مانند بیمارانی که بشدت دهیدراته هستند، بیمار باید به بخش مراقبت های ویژه انتقال یابد.تاکنون هیچ گونه درمان اختصاصی برای ابولا کشف نشده و تمام داروها و واکسن هایی که فعلا پیشنهاد می شوند به سالها تحقیق برای رسیدن به مرحله بالینی احتیج دارند.

 واکسن ابولا

دانشمندان واکسنی ساخته‏اند که موش‏ها را در برابر مهلک ترین شکل ویروس ابولا محافظت می‏کند.  محققان می گویند این نخستین واکسن علیه ویروس ابولاست که می تواند ایمنی بلند مدتی را در برابر این ویروس فراهم سازد . این واکسن جدید را    می‏توان برای مدت طولانی ذخیره کرد.

 نتایج این تحقیقات درنشریه Proceedings of National Academy of Sciences  منتشر شده است.

مدت واکسنهایی که پیش از این ساخته شده بودند قابلیت ذخیره سازی بلندمدت نداشتند و در طولانی مدت اثرات موثر واکسن از بین می رفت. اما پژوهشگران دانشگاه آریزونا واکسن جدید حاوی پروتئین ویروسی مصنوعی ساخته اند که سیستم ایمنی بدن را به تشخیص بهتر ویروس ابولا تحریک می‏کند و در ذخیره سازی بلند مدت نیز با ثبات تر عمل می کند.

این واکسن از 80 درصد موش های درمان شده از این ویروس مرگ بار محافظت کرد و گام بعدی آزمایش این واکسن بر روی زنجیره ای از ابولاست که به ویروسی که انسان را مبتلا می کند نزدیک‏تر است.

سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است کانون این بیماری هولناک در کشورهای لیبریا، سیرالئون و گینه است. یک ماه پیش نیز نخستین مورد از ابتلا به این بیماری و مرگ ناشی از آن در کشور نیجریه گزارش شد. مقامات لیبریا برای جلوگیری از شیوع این بیماری، اکثر مرزهای خود را با کشورهای همسایه بسته‏اند. مراکز کنترل بهداشتی در چند نقطه معدود برای ورود و خروج از این کشور ایجاد شده است. فرودگاه بین المللی لیبریا ازجمله مکانهایی است که مسافران در آن به شدت کنترل می‏شوند. این بیماری به شدت مسری است و درنتیجه باید بالاترین تدابیر امنیتی و بهداشتی به اجرا گذاشته شود.

ششصد و هفتاد و دو نفر براثر ابتلا به ابولا در جهان جانشان را از دست داده اند. سیصد و نوزده نفر از قربانیان این بیماری در گینه و دویست و بیست و چهار نفر نیز در سیرالئون و یکصد و بیست و نه قربانی این بیماری نیز در لیبریا بوده اند.

این نگرانی وجود دارد که این بیماری از کشورهای آفریقایی به دیگر مناطق جهان نیز سرایت پیدا کند زیرا اتباع آفریقایی به کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا و آمریکا سفر می کنند. درنتیجه خطوط هوایی یکی از بسترهای اصلی شیوع این بیماری به شمار می رود. کارشناسان هشدار می دهند کشورهایی که در معرض خطر این بیماری هستند باید به شدت مراقب باشند و به مردم خود در این زمینه ، اطلاع رسانی کنند.